بهترین بلوک عایق حرارت و صدا

در ساخت‌وساز مدرن، یکی از چالش‌های مهم مهندسی عمران و معماری، کنترل اتلاف حرارت و همچنین کاهش انتقال صوت در دیوارها، تیغه‌ها و جداره‌های ساختمانی است. مصالح دیواری سنتی (نظیر آجر فشاری یا بلوک سیمانی سنگین)، با اینکه در گذشته کاربرد گسترده‌ای داشتند، اما به لحاظ عملکرد عایق حرارتی و صوتی، امروزه پاسخگوی الزامات جدید ساختمان با مصرف پایین انرژی و آسایش صوتی نیستند. از این رو، استفاده از بلوک‌های سبک عایق حرارت و صدا با مشخصات فنی بالا، به سرعت گسترش یافته است.

در این مقاله تلاش شده است تا از دیدگاه علمی و فنی، موضوع «بهترین بلوک عایق حرارت و صدا» را بررسی نماییم؛ ابتدا به چرایی اهمیت آن پرداخته، سپس الزامات و ویژگی‌های بلوک عایق را بیان خواهیم کرد، و در ادامه به بررسی انواع بلوک‌های پرکاربرد در صنعت ایران شامل: والاکس، هبلکس، بلوک «پرلیتی»، بلوک لیکا و بلوک CLC خواهیم پرداخت؛ سپس مقایسه‌ای میان والاکس و سایر بلوک‌ها خواهیم داشت و در پایان راهنمای انتخاب بهترین بلوک برای پروژه‌ها ارائه خواهد شد.

ویدیو تست عایق حرارت بلوک والاکس

بلوک عایق حرارت و صدا چیست و چرا اهمیت دارد؟

بلوک عایق حرارت و صدا به آن دسته از بلوک‌های دیواری یا تیغه‌ای اطلاق می‌شود که علاوه بر تأمین جداسازی فضایی و بارگذاری دیوار، کارکرد عایقی حرارتی (یعنی کاهش انتقال گرما از داخل به بیرون یا بالعکس) و عایقی صوتی (یعنی کاهش انتقال صوت هوابرد یا ارتعاشاتی از جداره) را نیز ایفا می‌کنند.

اهمیت این نوع بلوک در چند بعد قابل بررسی است:

از منظر مصرف انرژی: ساختمان‌هایی که دیوارها و جداره‌هایشان انتقال حرارت بالا دارند، نیازمند سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی قوی‌تر و مصرف سوخت/برق بیشتری هستند. بلوک عایق مقرون به صرفه‌تر است و به تحقق الزامات مقرراتی کاهش مصرف انرژی کمک می‌کند.

از منظر آسایش و کیفیت سکونت: کنترل انتقال صوت میان فضاها (و از محیط بیرون به داخل) جزئی مهم از شاخص‌های آسایش صوتی در ساختمان است. مقاومت مناسب جداره‌ها در برابر صدای هوابرد و کوبه‌ای، کیفیت سکونت را ارتقا می‌دهد.

از منظر وزن و سازه: بلوک‌های سبک عایق، نسبت به بلوک‌های سنگین‌تر (مثلاً بلوک سیمانی معمولی) وزن کمتری دارند، که بار مرده ساختمان را کاهش می‌دهد و در ساختمان‌های با قاب فلزی یا بتنی، مزیت سازه‌ای محسوب می‌شود.

از منظر مقررات ملی: در کشور ما، وجود مقرراتی چون مبحث ۱۸ مقررات ملی ساختمان (عایق‌بندی و تنظیم صدا) و مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان (صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان) بیانگر الزاماتی است که مصالح دیواری باید به لحاظ عایق صوتی و حرارتی رعایت کنند. مثلاً مبحث ۱۸ به مقادیر شاخص کاهش صدا و مقررات صدابندی دیوارها می‌پردازد.

از منظر پایداری و تسریع اجرا: بلوک‌های صنعتی تولیدشده با فرآیندهای کنترل‌شده، کیفیت و دقت بالاتر دارند، زمان اجرای دیوارچینی سریع‌تر است و پرت مصالح کاهش می‌یابد. به همین دلایل، انتخاب یک بلوک عایق حرارت و صدا مناسب، از لحاظ اقتصادی، فنی و کیفیت ساخت، اهمیت بالایی دارد.

بیشتر بخوانید: بلوک عایق حرارت

ضرورت استفاده از بلوک‌های عایق در ساختمان‌سازی مدرن

در ساختمان‌سازی مدرن، چند روند اصلی زمینه‌ساز ضرورت استفاده از بلوک‌های عایق هستند:

• افزایش الزامات صرفه‌جویی انرژی: در مقررات ملی (مثلاً مبحث ۱۹) و نیز استانداردهای بین‌المللی، الزامات کاهش اتلاف حرارتی پوسته ساختمانی تشدید شده است. جداره‌ها باید ضریب انتقال حرارت (U-value) کم‌تری داشته باشند و نیز از نفوذ حرارت جلوگیری نمایند.
• افزایش حساسیت به آسایش صوتی: در شهرهای پرتراکم، انتقال صدای ناشی از تردد، تأسیسات، ارتباطات داخلی ساختمان و دیوارهای مشترک، معضل جدی شده است. مبحث ۱۸ به جداره‌ها و مصالح به‌کار رفته برای کنترل صدابندی می‌پردازد.
• کاهش وزن مرده سازه و ارتقای ایمنی زلزله: با کاهش چگالی بلوک‌ها، بار مرده ساختمان کاهش می‌یابد؛ این امر در ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله، مزیت مهمی به شمار می‌رود.
• افزایش سرعت اجرا و صنعتی‌سازی: بلوک‌های صنعتی عایق، امکان اجرای سریع‌تر دیوارچینی، کاهش مصرف ملات، و کاهش پرت مصالح را فراهم می‌کنند.
• مقاومت بهتر در برابر رطوبت، حریق و فرسایش: بسیاری از بلوک‌های عایق حرارتی و صوتی، به لحاظ ساختار مواد و فرآیند تولید، مقاومت بالاتر در برابر آتش، رطوبت و خزش دارند.
• پایداری محیطی و هزینه تمام‌شده کمتر در بلندمدت: مصرف کمتر انرژی، کاهش وزن حمل‌ونقل مصالح، کاهش دورریز مصالح و بهبود عمر مفید ساختمان، همگی به کاهش هزینه‌های کلی می‌انجامند.

باتوجه‌به این ضرورت‌ها، استفاده از بلوک‌ عایق دار تبدیل به یک گزینه ضروری در پروژه‌های ساختمان‌سازی با استاندارد بالا شده است.

ویژگی اصلی یک بلوک عایق ایده‌آل (ضریب انتقال حرارت و میزان کاهش صوت مناسب)

برای آن که یک بلوک را «عایق حرارت و صدا» بدانیم، لازم است ویژگی‌های فنی زیر در آن لحاظ شده باشد:

ضریب انتقال حرارت (U-value یا λ و R)

ضریب هدایت حرارتی (λ) بلوک باید کم باشد، یعنی مقاومت حرارتی بالا (R-value) داشته باشد. برای مثال، در بسیاری از بلوک‌های سبک استعلام λ حدود ۰٫۱۰-۰٫۲۵ وات بر متر بر کلوین ذکر شده است. در بلوک والاکس، مشخصاً λ ≈ 0.23 W/m·K برای ضخامت‌های ۸ تا ۱۲ سانتی‌متر محاسبه شده است.
مقاومت حرارتی R برابر با ضخامت تقسیم بر λ (یا داده مستقیم) نشان‌دهنده عملکرد دیوار است. برای نمونه، والاکس برای ضخامت ۱۲ سانتی‌متر رقم R ≈ 0.521 m²·K/W داده شده است.
مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان برای جداره‌های مختلف مقدار حداقل مقاومت حرارتی یا ضریب انتقال حرارت مورد نیاز را مشخص می‌کند؛ بنابراین بلوکی که این مقادیر را تأمین کند، از منظر حرارتی قابل قبول است.

بیشتر بخوانید: بهترین عایق حرارتی

میزان کاهش صوت (یا شاخص کاهش صوت Rw)

یکی از معیارهای مهم، شاخص کاهش صوت (مثلاً در دیوارهای جداکننده) است. مبحث ۱۸ ضوابط صدابندی هوابرد و کوبه‌ای جداره‌ها را ارائه کرده است.  برای مثال، بلوک والاکس با ضخامت‌های مختلف دارای «میزان کاهش صوت» (دسی‌بل) در حدود ۳۹ دسی‌بل برای ضخامت ۸ سانتی‌متر و تا حدود ۵۰ دسی‌بل برای ضخامت ۱۷ سانتی‌متر ذکر شده است.  این مقدار باید با هدف پروژه مطابقت داشته باشد (مثلاً دیوار میان آپارتمان‌ها ممکن است نیاز به ۴۵-۵۰ دسی‌بل کاهش صوت داشته باشد).

ویدیو تست عایق صوت بلوک والاکس

بیشتر بخوانید: بلوک عایق صدا

ویژگی های بلوک عایق صدا و حرارت والاکس

• چگالی یا وزن مخصوص پایین‌تر (که سبب سبکی و عایق بهتر می‌شود)
• مقاومت فشاری و خمشی کافی برای عملکرد دیوار غیرباربر یا باربر (بسته به کاربرد)
• جمع‌شدگی کم، جذب آب کنترل‌شده، مقاومت در برابر آتش، باد، زلزله
• ابعاد و دقت تولید بالا (رواداری ابعاد کم)
• قابلیت اجرا (برش، شیارزنی، نصب سریع)
• تأییدیه فنی و انطباق با استانداردهای ملی (مثلاً استاندارد ملی ایران، تأییدیه فنی از سازمان‌های تحقیقاتی)

در نتیجه، بلوک عایق ایده‌آل، باید از لحاظ حرارتی و صوتی حداقل الزامات مقررات ملی را تأمین نماید، در عین حال اجرایی ساده و قابلیت انطباق با پروژه را داشته باشد.

ویدیو نحوه اجرای بلوک والاکس

انواع بهترین بلوک‌های عایق صدا و حرارت در صنعت ایران

در این بخش، به معرفی و بررسی پنج نوع بلوک مطرح در ایران می‌پردازیم:

۱. بلوک والاکس

بلوک والاکس (Wallax) محصول شرکت شرکت ابنیه بیکران سنندج است که از سال ۱۳۹۲ با هدف صنعتی‌سازی دیوار عایق ارائه شده است.

مواد تشکیل‌دهنده: بتن سبک، دانه‌های پلی‌استایرن منبسط‌شده، رس منبسط‌شده، افزودنی‌ها و الیاف پلیمری.

مشخصات فنی:

مقاومت فشاری: ۳٫۹ MPa (برای ضخامت ‌۸،۱۰،۱۲ سانتی‌متر) ذکر شده است.
وزن مخصوص: برای ضخامت‌های ۸،۱۰،۱۲ سانتی‌متر حدود ۸۶۵ kg/m³؛ برای نمونه‌های فوق سبک با عایق پلی‌استایرن وزن حدود ۵۷۵ یا ۴۵۳ kg/m³ ذکر شده است.
ضریب انتقال حرارت: برای ضخامت‌های مختلف 0.23 W/m·K و برای مدل با عایق داخلی 0.102 یا 0.094 W/m·K ذکر شده است.
مقاومت حرارتی: برای ضخامت ۸ سانتی‌متر R≈0.347 m²·K/W، برای ضخامت ۱۰ سانتی‌متر R≈0.434، برای ۱۲ سانتی‌متر R≈0.521، برای مدل با عایق داخلی R≈1.167 و R≈1.808.
 میزان کاهش صوت: برای ضخامت ۸ سانتی‌متر ۳۹ دسی‌بل، برای ضخامت‌های بیشتر به ترتیب ۴۱، ۴۳، ۴۷، ۵۰ دسی‌بل ذکر شده است.

 عایق صوتی: در منابع مختلف کاهش صوت 35-55 دسی‌بل ذکر شده است.

ویژگی‌ها: سبک، قابل برش، عملکرد سریع، عایق حرارت و صوت، مقاوم در برابر حریق، مناسب برای دیوارهای داخلی و خارجی. 

استانداردها: تولید طبق استاندارد‌های ملی ایران ۸۵۹۳، ۸۵۹۶.

۳. بلوک پرلیتی

بلوک پرلیتی یا بعضاً بلوک «لیپر» با استفاده از دانه‌های پرلیت معدنی در ترکیب سیمان و فوم بتن تولید می‌شود.   

مشخصات فنی:

ضریب انتقال حرارت گزارش شده برای بلوک پرلیتی حدود 0.761-1.09 W/m·K است (در مقایسه با لیکا).

 کاهش صوت: برای بلوک پرلیتی حدود 50-56 دسی‌بل ذکر شده است.

ویژگی‌ها: وزن پایین، عایق حرارتی و صوتی خوب، مقاوم در برابر آتش (مطابق آنالیز تفاوت با لیکا).

نکته: ظاهراً ضریب انتقال حرارت آن از برخی بلوک‌های بسیار بهینه‌تر بالاتر است؛ بنابراین باید با دقت انتخاب شود.

 ۴. بلوک لیکا

بلوک لیکا (Light Expanded Clay Aggregate – LECA) یکی از بلوک‌های سیمانی سبک بوده که از دانه‌های لیکا (رس منبسط‌شده) بهره می‌برد.

مشخصات فنی:

ضریب هدایت حرارتی برای سبک‌دانه لیکا حدود 0.09 W/m·K عنوان شده است، و بلوک تولیدشده با آن ضریب انتقال حرارت حدود 0.15-0.17 W/m·K می‌باشد.

 مقاومت فشاری بلوک‌های لیکا حداقل حدود ۲۰ kg/cm² (≈2 MPa) ذکر شده است.

ویژگی‌ها: وزن کم، عایق حرارت و صوت، مقاومت نسبتاً بالا، اجرای ساده، مناسب برای دیوارهای غیر باربر.

نکته: با اینکه عملکرد حرارتی مناسب دارد ولی عملکرد صوتی آن نسبت به برخی انواع دیگر ممکن است کمتر باشد (مطابق مقایسه بلوک پرلیتی با لیکا)

 ۵. بلوک CLC

بلوک CLC  که در برخی منابع نام بلوک «پرلکس» نیز آمده است، از بتن سبک با حباب هوا یا فوم بتن تشکیل می‌شود.

 مشخصات فنی:

ضریب انتقال حرارت پایین و مقاومت فشاری معمولاً کمتر از بلوک‌های باربر سنتی؛ بنابراین عمدتاً برای دیوارهای غیر باربر مناسب است.

 ویژگی‌ها: وزن بسیار پایین، مناسب برای تیغه‌ها و دیوارهای جداکننده، عایق حرارتی و صوتی نسبتاً خوب.

 نکته: در ایران استفاده نسبتاً محدودتری نسبت به هبلکس و لیکا دارد، اما به عنوان گزینه جایگزین مطرح است.

بلوک والاکس: بهترین بلوک عایق حرارت و صدا

بر پایه تحلیل مشخصات فنی، تأییدیه‌ها و مقایسه با گزینه‌های دیگر، بلوک والاکس را به عنوان گزینه برتر «بهترین بلوک عایق حرارت و صدا» می‌دانیم. در این بخش به دلایل و سپس مقایسه با هر یک از بلوک‌های دیگر می‌پردازیم.

دلایل برتری والاکس

• ضریب انتقال حرارت پایین و مقاومت حرارتی عالی: مدل‌های والاکس با عایق میانی پلی‌استایرن، λ = 0.102 یا 0.094 W/m·K و R≈1.167 یا 1.808 m²·K برای ضخامت‌های ۱۲ و ۱۷ سانتی‌متر گزارش شده است.
•  کاهش صوت بسیار مناسب: تا ~50 دسی‌بل برای ضخامت ۱۷ سانتی‌متر.
• وزن مخصوص بسیار کم در مدل فوق‌سبک (۴۵۳ kg/m³) که باعث کاهش بار مرده و تسهیل حمل‌ونقل می‌شود.
•  تأییدیه فنی و استاندارد ملی ۷۷۸۲ ایران و تأیید مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی.
• کاربرد گسترده در پروژه‌ها، اجرای صنعتی و سرعت بالا در نصب

دانلود کتابچه فنی دیوار والاکس

مقایسه بلوک والاکس با هبلکس

هبلکس دارای λ حدود 0.08-0.13 W/m·K برای ضخامت ۱۵ سانتی‌متر گزارش شده است. ولی والاکس در برخی مدل‌ها دسترسی به λ≈0.094 دارد که اندکی بهتر است.

در کاهش صوت، هبلکس کاهش صوت 35-55 دسی‌بل دارد. والاکس نیز تا 50 دسی‌بل گزارش شده است، لذا عملکرد رقابتی دارد.

قیمت هبلکس ممکن است مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد ولی وزن، سرعت اجرا و تأییدیه‌های والاکس می‌تواند مزیت افزوده باشد.

نتیجه: اگر پروژه نیازمند عایق حرارت و صوت بالا و کاهش وزن باشد، والاکس گزینه برتری محسوب می‌شود؛ هبلکس گزینه بسیار خوب ولی کمی پایین‌تر در شاخص‌هاست.

مقایسه بلوک والاکس با لیکا

لیکا ضریب هدایت حرارتی حدود 0.15-0.17 W/m·K گزارش شده است.  در مقایسه با والاکس (در مدل عایق میانی) که ~0.094 دارد، والاکس بهتر است.

در کاهش صوت، لیکا تقریباً 46 دسی‌بل گزارش شده است.والاکس در مدل‌های ضخیم‌تر به ~50 دسی‌بل می‌رسد. همچنین وزن مخصوص لیکا بیشتر از مدل فوق‌سبک والاکس است و قابلیت‌های آن در سرعت اجرا و عایق صوتی/حرارتی ممکن است کمی کمتر باشد.

نتیجه: والاکس برتری کمی دارد، در صورتی که گزینه لیکا نیز یک انتخاب مناسب به‌ویژه در شرایطی است که بودجه محدودتر باشد.

۳. مقایسه والاکس با بلوک پرلیتی

بلوک پرلیتی ضریب انتقال حرارت حدود 0.761-1.09 W/m·K گزارش شده است.  این عدد بسیار بالاتر از والاکس است، یعنی عملکرد حرارتی ضعیف‌تر دارد.

کاهش صوت پرلیتی در حدود 50-56 دسی‌بل بیان شده است. اما با λ بزرگ‌تر، گرما را بهتر نگه نمی‌دارد.

نتیجه: اگرچه پرلیتی عایق صوتی مناسبی دارد، از نظر عایق حرارتی، والاکس عملکرد بسیار بهتری دارد. بنابراین، در پروژه‌ای که حرارت مهم باشد، والاکس اولویت دارد.

۴. مقایسه والاکس با بلوک CLC

بلوک CLC (فوم بتن) شاخص‌های عایق حرارتی و صوتی مناسبی دارد اما مقاومت فشاری آن معمولاً پایین‌تر از بلوک‌های عایق صنعتی‌تر است و کاربرد آن بیشتر برای تیغه‌های غیر باربر است.

اگر پروژه نیازمند دیوارهای جداکننده داخلی با سرعت بالا و هزینه پایین باشد، CLC می‌تواند گزینه مناسبی باشد؛ ولی اگر نیاز به دیوار پیرامونی، عایق حرارتی/صوتی بالا و تأیید فنی داشته باشیم، والاکس گزینه بهتری است.

بیشتر بخوانید: مقایسه بلوک والاکس با بلوک سیمانی

راهنمای انتخاب بهترین بلوک عایق برای پروژه‌ها

برای انتخاب صحیح بلوک عایق حرارت و صدا در پروژه‌های ساختمانی، ابتدا باید سوالات زیر را از خود بپرسید:

• تعیین کاربری دیوار دیوار داخلی (پارتیشن) یا جداره پیرامونی؟
• آیا دیوار باربر است یا صرفاً جداکننده؟
• کاربری ساختمان: مسکونی، اداری، پر سروصدا، هتل، بیمارستان؟
• آیا مقررات خاص صوتی/حرارتی برای ساختمان وجود دارد؟
• بررسی شرایط اقلیمی اقلیم منطقه پروژه (گرم، سرد، معتدل، مرطوب)
• میزان اختلاف دمای داخل و خارج ساختمان
• میزان سروصدای محیط اطراف (خیابان پر تردد، فرودگاه، مترو)
• مطابقت با مقررات ملی برای صوت: الزامات مبحث ۱۸ را بررسی کنید؛ مثلاً کاهش صوت جداره مورد نیاز.
• برای حرارت: الزامات مبحث ۱۹ را بررسی کنید (ضریب انتقال حرارت، مقاومت حرارتی) مطمئن شوید که بلوک منتخب تأییدیه فنی دارد یا گواهی استاندارد ملی دارد.

ارزیابی مشخصات فنی بلوک

ضریب انتقال حرارت (λ) و مقاومت حرارتی (R) بلوک شاخص کاهش صوت یا مقدار دسی‌بل کاهش صوت جداره مقاومت فشاری بلوک، وزن مخصوص، جذب آب، جمع‌شدگی، مقاومت در برابر آتش وزن و چگالی بلوک (برای کاهش بار مرده ساختمان) ابعاد، دقت تولید، امکان اجرای سریع، برش‌پذیری، شیارپذیری بررسی هزینه و زمان اجرا هزینه بلوک و مصالح جانبی (ملات، نصب، نیرو)

سرعت اجرا

بلوک‌های صنعتی مثل والاکس و هبلکس زمان اجرای کمتری دارند وزن حمل‌ونقل، پرت مصالح، هزینه‌های نگهداری و بهره‌برداری (عایق حرارتی بهتر یعنی هزینه کمتر انرژی)

انتخاب بلوک مناسب بر اساس شرایط

اگر اولویت عایق حرارت و صوت بالا و وزن کم باشد → گزینه برتر می‌تواند والاکس باشد.

اگر بودجه محدودتر باشد ولی خواهان بلوک سبک و عایق باشید → هبلکس یا لیکا گزینه‌های قابل توجه‌اند.

اگر تیغه داخلی نیاز دارید با سرعت اجرای بالا → بلوک CLC یا پرلیتی نیز می‌توانند گزینه باشند، ولی با دقت به ضریب حرارتی آن‌ها.

برای پروژه‌های با محیط پرصدا یا افزایش شاخص صوتی، حتماً مقدار کاهش صوت بلوک را با الزامات صوتی مقایسه کنید. حتماً تأییدیه فنی و الزامات استاندارد را از تولیدکننده مطالبه نمایید (مثلاً استاندارد ملی ایران، گواهی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی).

جزئیات اجرایی را فراموش نکنید کنترل دقیق تراز و آرماتورگذاری دیوار، نیاز به ملات یا چسب مناسب بلوک، اجرای درزهای انبساط، اجرای پوشش مناسب بعد از دیوارچینی. مراقبت از درزهای اجرایی، نشت‌های صوتی، پوشش‌های داخلی/نمای بیرونی بر عملکرد نهایی دیوار تأثیرگذار هستند.

نظارت بر اجرای دقیق و حصول نتیجه مطابق مشخصات فنی برای تحقق عملکرد عایق حرارتی و صوتی.

بیشتر بخوانید: دیوار عایق حرارت برای ساختمان های گروه یک

نمونه پروژه های اجرا شده با بلوک والاکس

نتیجه‌گیری

با توجه به تحلیل فنی بالا، استفاده از بلوک‌های عایق حرارت و صدا به‌عنوان یک ضرورت در ساختمان‌سازی مدرن مطرح است. در میان گزینه‌های موجود در صنعت ایران، بلوک والاکس با مشخصات برجسته شامل ضریب هدایت حرارتی بسیار پایین، کاهش صوت مناسب، وزن کم، تأییدیه فنی و اجرای صنعتی، گزینه‌ای ممتاز به ‌شمار می‌رود. با این‌حال، انتخاب نهایی باید بر اساس شرایط پروژه (کاربری، اقلیم، بودجه، الزامات صوتی/حرارتی) صورت گیرد و صرفاً به برند اکتفا نشود؛ بلکه باید مشخصات فنی و اجرایی آن به دقت بررسی شود.